AstraZeneca’nın ürettiği aşı maddesi hakkına bilinmesi gereken önemli şeyler
AstraZeneca tarafından üretilen Vaxzevria® adındaki aşı maddesi, vektör bazlı bir COVİD-19 aşısıdır. Bu makalede, aşı maddesi ve aşılanma durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel reaksiyonlar hakkında daha geniş bilgi bulabilirsiniz.
Avrupa’da Aralık 2020’den bu yana koronavirüse karşı aşı maddelerine kullanım onayı verilmeye başlandı. Ocak 2021 sonunda, AstraZeneca tarafından üretilen Vaxzevria® adındaki aşı maddesi de AB’de koşullu kullanım onayı aldı. Bu durumu acil kullanım onayı adı verilen uygulamayla karıştırmamak gerekiyor. Koşullu kullanım onayı verilmesi, aşı maddesinin kullanımının belli koşulların yerine getirilmesine bağlı olduğu ve aşı maddesinin bilimsel açıdan gözetlenme altında kullanıldığı anlamına geliyor. Etkinlik ve aşı tavsiyesi konusundaki bütün önemli bilgiler
Bir bakışta aşı maddesi
-
Adı: Vaxzevria®
-
Ruhsat sahibi: Britanya-İsveç ortaklığındaki ilaç şirketi AstraZeneca
-
Aşı maddesi türü + Etki tarzıirkweise: Güçsüzleştirilmiş ve bağışıklık sisteminin antikor üretmesini sağlamak için virüsün inşa planını gizlice hücreye sokacak şekilde değiştirilmiş bir soğuk algınlığı virüsü (Adeno-Virüs) bazlı vektör aşı maddesi.
-
Etkinliği: Vaxzevria® Daimi Aşı Komisyonu’nun (STIKO) tavsiyelerine bağlı kalınması kaydıyla, her iki doz aşının ardından bütün yaş gruplarında yüzde 80’e varan koruma sağlıyor. Güncel bir araştırmaya göre, farklı aşı maddelerinin kullandığı çapraz aşılamanın (ilk doz aşı Vaxzevria® ve ikinci doz aşı mRNA aşı maddesi) ardından vücudun ürettiği bağışıklık daha güçlü oluyor. STIKO bu nedenle vektör aşı maddesinin bir mRNA aşı maddesiyle kombine yapılarak verilmesini tavsiye ediyor.
-
Aşı tavsiyesi: STİKO, bugüne kadar elde edilmiş veriler temelinde, Vaxzevria® aşı maddesinin 60 yaşın üzerindekilere uygulanmasını tavsiye ediyor. Bunun dışında bu aşının, hekimler tarafından gerekli aydınlatma yapıldıktan sonra ve aşılanacak kişilerin bireysel olarak risk onayı vermeleri durumunda 60 yaşın altındakilere de uygulanması mümkün. Vaxzevria® aşı maddesini birinci doz aşı olarak alan kişilere, kaç yaşında olduğundan bağımsız olarak, ikinci dozda en az dört haftalık arayla mRNA aşı maddesiyle aşılanmalarının yerinde olacağı değerlendiriliyor. Uzmanlar bu çapraz aşılamaya heterolojen aşılama serisi adı veriyor. İkinci doz aşılamada Vaxzevria® aşı maddesinin uygulanması da (homolojen aşı şeması) hekimler tarafından gerekli aydınlatma yapılması ve kişilerin bireysel olarak risk onayı vermeleri kaydıyla 60 yaşın altındakilerde mümkün.
-
Tipik aşı reaksiyonları: Baş ağrısı, uzuv ve eklem ağrıları, iğnenin yapıldığı bölgede ağrı, yorgunluk ve grip hastalığında ortaya çıkanlara benzer belirtiler.
-
Sunulma biçimi: Şırınga ile, kolun üst bölgesine (kas içine)
-
Aşı şeması: Heterolojen aşı serisinde en az 4 hafta aralıkla iki doz halinde (1. doz Vaxzevria® / 2. doz mRNA aşı maddesi) ve homolojen aşı serisinde 9-12 hafta aralıkla (Vaxzevria® ile birinci ve ikinci doz aşı)
-
Depolama: Işıktan koruyarak 2 ila 8 derece soğuklukta, dondurmadan. Son kullanım süresi (açılmadan ve buzdolabında muhafaza etmek kaydıyla) 6 aydır. İlk doz alındıktan sonra buzdolabında 48 saatten fazla tutulmamalıdır.
Vektör aşı maddesi etkisini işte böyle gösterir
AstraZeneca’nın ürettiği Vaxzevria®, vektör virüs adı verilen bir virüsten oluşur. Bu virüs derinlemesine bilimsel olarak incelenmiş ve kendi kendine üremesi mümkün olmayan bir virüstür. AstraZeneca’nın ürettiği Vaxzevria®, adenovirüs (soğuk algınlığı virüsü) adı verilen virüstür ve koronavirüsün bir tek proteinine dair genetik bilgileri içerir. Bu proteine de spike (diken) proteini adı verilir.
Vektör virüs tarafından taşınan bilgi, hücreye girdikten sonra (özellikle de iğnenin vurulduğu bölgedeki kas hücrelerinde ve belli bazı savunma hücrelerinde) deyim yerindeyse “okunur” ve bu hücreler ardından spike proteinleri kendileri üretmeye başlar. Vücudun bu şekilde oluşturduğu spike proteinleri bağışıklık sistemi tarafından yabancı proteinler olarak teşhis edilir ve bunun üzerine virüse karşı antikor ve savunma hücreleri oluşturulmaya başlanır. Bu şekilde koruma sağlayan bağışıklık cevabı oluşur. Şunu bilmekte fayda var: Spike proteini kendi başına SARS-CoV-2 enfeksiyonunun ortaya çıkmasını sağlayamaz. Vücut vektör virüsü kısa süre sonra atar ve bu durumda virüs proteinin (spike protein) üretilmesi de sonra erer.
Araştırmalar yüksek etkinlik düzeyini kanıtlıyor
AstraZeneca’nın ürettiği Vaxzevria® yüksek etkinlik derecesine sahiptir ve büyük oranda aşılanan kişilerin COVİD-19’a yakalanmasını engeller veya hastalık semptomlarını hafifletir. Vaxzevria®, STIKO tarafından tavsiye edilen iki doz arasındaki 9 ila 12 hafta aralığı (iki doz Vaxzevria®‘nın uygulandığı homolojen aşılama serisinde) uygulandığında, her yaş grubunda yüzde 80’e ulaşan iyi bir etkinlik sağlar. Ağır seyreden (hastaneye tedavi olmayı gerektiren) veya ölümle sonuçlanan hastalık vakalarının engellenmesi konusunda ise etkinlik oranı daha yüksektir ve yüzde 95’e ulaşmaktadır. Grip aşılarında olduğu gibi ilerleyen zamanlarda bir hatırlatma dozu aşının ne ölçüde gerekli olacağı sorusu, bugün sürmekte olan klinik araştırmalar çerçevesinde incelenmektedir.
Etkinlik konusunda asgari koşulların daha fazlası karşılanıyor ötesinde
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) COVİD-19 aşı maddelerine kullanım onayı verilmesi için asgari yüzde 50 oranında etkinliğe sahip olma koşulu getiriyor. Yüzde 80’e varan etkinlik oranıyla AstraZeneca’ın aşı maddesi bu koşulun çok fazlasını karşılıyor. Bu, aşı yapılmaması durumunda ortaya çıkması muhtemel vakaların yüzde 80’inin engellenmesinin mümkün olduğu anlamına geliyor. Son araştırmalar ayrıca, heterolojen aşı şemasının uygulandığı aşılamalarda (1. doz Vaxzevria® / 2. doz mRNA aşı maddesi) etkinliğin homolojen aşı serisine oranla (her iki doz da Vaxzevria® ile) daha yüksek olduğunu gösteriyor. Buna bağlı olarak STIKO da aşı tavsiyesini bu yönde yeniledi.
STIKO’nun tavsiyesi
STIKO bugün elimizde olan veriler temelinde ve güncel pandemik durumu gözeterek, AstraZeneca’nın ürettiği aşının 60 yaşın üzerindeki kişilere uygulanmasını öneriyor. Bunun yanı sıra bu yaş sınırının altındakilerin de hekimler tarafından gerekli aydınlatma yapıldıktan sonra bireysel olarak risk onayı vermeleri kaydıyla Vaxzevria® ile aşılanmaları mümkün. Ayrıca STIKO kişilerin kaç yaşında olduğundan bağımsız olarak aşılamanın heterolojen aşılama şemasıyla yapılmasını tavsiye ediyor. Bu, birinci doz aşılamada Vaxzevria® aşı maddesinin, ikinci dozda ise en az dört haftalık arayla mRNA aşı maddesinin (BioNTech veya Moderna) uygulanması anlamına geliyor.
Aşı reaksiyonları ve yan etkileri
AstraZeneca’nın ürettiği Vaxzevria® aşı maddesi reaktojendir, yani aşı yapıldıktan sonra yan etkiler ortaya çıkabilir. Örneğin şiddetli baş ağrısı, uzuv ve eklem ağrısı, iğnenin yapıldığı bölgede ağrı, yorgunluk ve grip hastalığında ortaya çıkanlara benzer belirtiler söz konusu olabilir. Bunlar klinik araştırmalarda elde edilen sonuçlardır ve genellikle kaygılanmayı gerektirmez. Bugüne dek gözlenen ve şiddeti biraz daha yüksek reaksiyonlar, genellikle birkaç gün içinde tekrar ortadan kalkıyor. Muhtemel şikayetleri hafifletmek için, hekimin belirttiği dozda ağrı kesici veya ateş düşürücü ilaçlar alınabilir.
Bu türden muhtemel yan etkiler ve diğer önemli bilgileri, vektör aşı maddeleri konusundaki bilgilendirme belgesinde bulabilirsiniz.
BİLGİLENDİRME BELGESİ COVID-19‘a (Corona Virus Disease 2019) Karşı vektör aşı (
Aşılamanın avantajları
Aşı reaksiyonlarının veya geçici yan etkilerin ortaya çıkması, aşı olmaktan vazgeçmek için bir neden oluşturmaz. Tam tersine aşılananların elde ettiği koruyucu daha büyük bir kazanımdır. Çünkü şu kesin: AstraZeneca’nın ürettiği Vaxzevria® aşı maddesi, aşı olunmadığında ortaya çıkan korunmasızlıkla kıyaslandığında çok daha büyük bireysel avantajlar sağlar. Avrupa İlaç Ajansı (EMA), bugün kullanımda bulunan bütün COVİD-19 aşıları açısından, muhtemel ve çok nadir olarak ortaya çıkabilecek yan etkilerle ve aşıdan kaynaklı komplikasyonlarla karşılaştırıldığına. aşılamanın avantajlarının çok daha ağır bastığını tespit etmiştir.
Güvenlik kesintisiz olarak kontrol edilir
AstraZeneca’nın ürettiği Vaxzevria® aşı maddesinin içindeki maddelere karşı alerjilerin varlığından haberdar olunduğu veya ilk doz aşıya karşı ağır bir alerjik reaksiyonun ortaya çıktığı durumlarda ikinci doz aşılamadan kaçınılmalıdır. Bütün COVİD-19 aşı maddelerinin güvenliği sürekli olarak denetim altındadır. Paul Ehrlich Enstitüsü, yayımladığı güvenlik raporlarında sürekli ve şeffaf bir şekilde Almanya’da, COVİD-19 aşılamasıyla eş zamanlı olarak ortaya çıkmış ve bağlantılı olması muhtemel yan etkiler ve aşı komplikasyonlarının olabileceği bütün şüpheli vakalar hakkında bilgilendirme yapar.
