12 yaş ve üzerindekilere koronaya karşı koruyucu aşılama: Hangi çocuklar koronaya karşı koruyucu aşı yaptırmalı?

Okulların kapatılması, temasların sınırlanması ve spor ile boş zaman etkinliklerinin yapılamaması – çocuklar ve gençler korona pandemisi döneminde istedikleri birçok şeyi yapamadı. Çünkü onların da COVİD-19’a yakalanmaları ve koronavirüsü yaymaları mümkün. Aşılama konusunda kaydedilen ilerleme sayesinde bugüne dek milyonlarca yetişkine aşı yapıldı ve bu kişiler için ağır seyreden bir COVİD-19 hastalığına karşı korunma sağlandı. Avrupa Komisyonu, 28.05.2021 tarihinde ilk kez, çocuklara ve gençlere de uygulanabilen bir aşı maddesi için kullanım onayı verdi. Bu yaş grubundakilere yapılacak koronaya karşı koruyu aşının ne kadar güvenli ve etkili olduğu ve Daimî Aşı Komisyonu’nun (STIKO) başından itibaren neden bütün çocukları kapsayan genel bir aşı tavsiyesinde bulunmadığı sorularının yanıtlarını burada okuyabilirsiniz:

COVİD-19 çocuklarda ne kadar ağır seyrediyor?

COVİD-19, potansiyel olarak hayati tehlikeye yol açması mümkün bir hastalıktır. Ancak bir alt hastalığı bulunmayan 12 ila 17 yaşlarındaki çocukların ve gençlerin ağır seyreden bir COVİD-19 hastalığına yakalanma ihtimali çok daha düşük. Araştırmalara göre koronavirüs bu yaş grubunda yer alanlara yetişkinlere oranla daha az bulaşıyor, aynı şekilde onların koronavirüsü başkalarına bulaştırma riski de daha düşük. COVİD-19’a yakalanan 12 ila 17 yaşlarındaki çocukların ve gençlerin sadece yaklaşık yüzde biri hastaneye gitmek zorunda kalıyor. Bugüne kadar bu grupta ölümcül vakalar da son derece ender görüldü. Hastalık sadece alt hastalığı bulunan çocuklarda ve gençlerde ölümle sonuçlandı.

STİKO hangi çocuklar için koronaya karşı koruyucu aşı yapılmasını tavsiye ediyor?

Görüldüğü gibi çocuklar ve gençler için ağır seyreden bir COVİD-19
hastalığına yakalanma riski görece olarak düşük olduğu için, hastalık ile
aşılama arasındaki risk-yarar değerlendirmesi yapılırken, yetişkinlere göre
farklı konuların gözetilmesi gerekir. Bu nedenle STİKO 12 yaş ve üzerindeki çocuklar
için genel bir aşılama tavsiyesinde bulunmamıştır. Aksine, koronaya karşı
koruyucu aşının, belli alt hastalıkları bulunan ve dolayısıyla özel bir riskle
karşı karşıya olan çocuklara ve gençlere uygulanmasını tavsiye etmiştir. Dolayısıyla
STİKO’nun tavsiyesine göre şu noktaların gözetilmesi gerekir:

• Güncel olarak: Obezite (Vücut kitle endeksinin (VKE) [Almanca: Body Mass Index-BMI] yüzde 97’nin üzerinde olması)

• Doğuştan bulunan veya sonradan hastalık sonucu ortaya çıkan immün yetmezliği veya ciddi immünsüpresyon

• Doğuştan bulunan siyanotik kalp hastalıkları (kandaki oksijen seviyesinin %80’den düşük olması)

• İleri seviyede kalp yetmezliği

• İleri seviyede akciğer yüksek tansiyonu

• Akciğer fonksiyonlarında kalıcı kısıtlılıklara yol açan kronik akciğer hastalıkları

• Kronik böbrek yetmezliği

• Kronik nörolojik veya nöromusküler hastalıklar

• Kötü huylu tümör hastalıkları

• Trizomi 21

• İleri seviyede etkili sendromal hastalıklar

• Tedavisi iyi ayarlanmamış şeker hastalığı

STİKO, kendilerini koruyamayan (örneğin küçük
kardeşler, gebeler veya korona aşı maddelerinin içerdiği bazı maddelere karşı
alerjisi bulunan kişiler gibi) kişilerle yakın temasta bulunan çocuklar için de
COVİD-19 aşısı yaptırılmasını tavsiye ediyor. Aynı durum, bulaş riskinin yüksek
olduğu bir branşta meslek eğitimi gören veya çalışan gençler için de geçerlidir.

Hangi COVİD-19 aşı maddelerinin çocuklarda ve gençlerde uygulanılmasına onay verilmiştir?

BioNTech/Pfizer tarafından üretilen Comirnaty® adındaki aşı maddesi, dünya çapında kullanım onayı alan ilk aşı maddesi olmuştu. Bu aşı maddesi, aynı şekilde bugün 12 ila 15 yaşlarındaki çocuklarda ve gençlerde belli koşullara bağlı olarak Avrupa Birliği’nde kullanım onayı alan ilk aşı oldu. Böylece aşılamada öncelik sıralamasının kaldırıldığı günümüz koşullarında genç insanlar için de aşı randevusu alma imkânı doğdu. Bugün
koronaya karşı koruyucu aşılama ilk başta belli alt hastalıkları bulunan çocuklar için tavsiye ediliyor. BioNTech/Pfizer tarafından üretilen Comirnaty® aşı maddesi, ön hastalığı bulunmayan çocuklara ve gençlere de uygulanabilir. Ancak bunun için söz konusu çocuğun veya gencin bireysel olarak istediğini, ayrıca kendilerinin veya velilerinin olası riski kabul ettiklerini bildirmeleri gerekir.

Koronaya karşı koruyucu aşı çocuklarda ne kadar etkilidir?

12 ila 15 yaşlarındaki yaklaşık 2.000 çocuk ve gencin katılımıyla gerçekleştirilen bir araştırmada şu sonuçlar elde edildi: BioNTech/Pfizer tarafından üretilen Comirnaty® aşı maddesi, bu yaş grubunda da güvenlidir ve etkinlik oranı, 16-25 yaş grubundaki gençlerde görülen etkinlikle kıyaslanabilir, hatta daha ileri düzeydedir. Buna göre aşılanan yaklaşık 1.000 çocuk ve gençten hiçbiri COVİD-19’a yakalanmadı. Araştırmaya katılan diğer gruptakilerin hepsine, tedavi edici bir özelliğe sahip olmayan plasebo, yani
tuzlu su şırınga edildi. Bu kişilerden 16’sı hastalandı. Bu sonuçlara göre, aşı maddesi istatistiki olarak, COVİD-19’a yakalanma riskine karşı yüzde yüzlük koruma sağlıyor ve bu hastalığın yol açtığı Long Covid (uzun covid) veya Pediatric Inflammatory Multisystem Syndrome (PIMS) adı verilen hastalıkları da engelliyor.

BioNTech/Pfizer tarafından üretilen aşı maddesi ve nasıl etkide bulunduğu konusunda daha geniş bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Çocuklarda aşıya karşı hangi reaksiyonlar görülüyor?

Araştırma kapsamında da aşılanan çocuklarda, tipik aşı reaksiyonu olarak adlandırılabilecek ve birkaç gün sonra hiçbir iz bırakmadan tekrar kaybolan reaksiyonlar görüldü. Bunların arasında örneğin iğnenin yapıldığı yerde ağrı, ateş, ateşli titreme nöbeti, baş ağrısı gibi reaksiyonlar vardı. 12 ila 15 yaşlarındaki bu tür şikayetler genel olarak ve özellikle de ikinci doz aşıdan sonra yaşlılara oranla daha sık ortaya çıktı. Bu tür aşı reaksiyonları, yetişkinlerle yapılan başka klinik araştırmalarda da karşımıza çıkmıştır ve genel olarak kaygılanmamızı gerektiren bir durum oluşturmaz. Aşıdan sonra görülebilecek ileri seviyede yan etkilere çocuklarda gözlenmedi veya aşıyla bağlantılı
olabileceği sonucu çıkmadı.

Doktorun görüşüne başvurarak olası şikayetleri hafifletmek için, tavsiye edilen dozda ağrı kesici/ateş düşürücü bir ilaç da alınabilir.

Yan etkinin ortaya çıktığından şüphelenilen durumlarda neler yapılması gerektiğini bu
makaleden öğrenebilirsiniz.

Hangi durumlarda çocuğumu aşılatmalıyım?

Koronaya karşı koruyucu aşılama, belli bazı alt hastalıkları bulunan veya kimi özel yaşam koşullarına sahip 12 yaş ve üzerindeki çocuklar için ağır seyreden bir COVİD-19 hastalığına karşı güvenli ve etkili bir koruma sunuyor. Ayrıca aşılama sayesinde sadece çocuğun değil, çevresinde yaşayanların sağlığı da korunuyor: Çünkü çok fazla sosyal temaslı düşük yaş gruplarında yer alanlar arasında aşılananların sayısı ne kadar artarsa, virüsün yayılması da o ölçüde engellenir. Bu ise, örneğin bebekler gibi aşı yaptırma imkânı olmayanlar için de korunma sağlar. Buna da toplumsal korunma veya sürü bağışıklığı adı veriliyor. Bu nedenle STİKO, örneğin küçük kardeşler, gebeler veya korona aşı maddelerinin içerdiği bazı maddelere karşı alerjisi bulunan kişiler gibi, kendilerini
koruyamayan kişilerle yakın temasta bulunan çocuklar için de COVİD-19 aşısı yaptırılmasını tavsiye ediyor. Aynı durum, bulaş riskinin yüksek olduğu bir branşta meslek eğitimi gören veya çalışan gençler için de geçerlidir.

Nerede danışma hizmeti alabilirim?

Aşılamadan önce bu konuda bilgi edinin ve çocuk doktorunuzla konuşarak şahsi danışmanlık ve bilgilendirme hizmetinden yararlanın. Eğer çocuğunuzun yaşı büyükse ve çocuk doktoruna gitmiyorsa, aile hekiminize de başvurabilir ve danışmanlık hizmetinden
yararlanabilirsiniz. Aynı şekilde bilgiler içeren bilgilendirme belgesi, aşıya onay verdiğiniz beyan formunda da koronaya karşı koruyucu aşılamayla ilgili önemli bilgiler bulabilirsiniz.

Bir aşı randevusunu nasıl alabilirim?

En doğrusu, çocuğunuza bakan çocuk hekimine başvurarak, muayenehanesinde
COVİD-19’a koruyucu aşılama yapılıp yapılmadığı ve aşılama işleminin orada
nasıl yürüdüğü konusunda bilgi edinmeniz olacaktır. Kimi muayenehanelerde,
sadece aşılama konusunda bilgi verilen görüşme saatleri düzenleniyor. Kimi
muayenehanelerde ise en yakın hangi aşı tarihini bildirmek üzere sizi
arıyorlar. İlkesel olarak talebin yüksek olacağı ve bekleme sürelerinin gündeme
geleceği tahmin ediliyor. Eğer sizin çocuğunuz da STİKO’nun aşılanmasını
tavsiye ettiği grupta yer alıyorsa, sistem üzerinde gereksiz yüklerin
oluşmasını engellemek için önce eczaneye başvurmanız doğru olacaktır.

Aşı randevusuna giderken aşağıdaki belgeleri yanınızda götürün:

• Çocuğunuzun kimlik kartı

• Çocuğunuzun aşı pasaportu (eğer elinizde yoksa size bir yedek belge düzenlenir)

• Hijyen önlemlerine uyabilmeniz için koruyucu maske

• Çocuğunuz sahip olduğu bir alt hastalık nedeniyle aşılanıyorsa bu konuda bir doktor raporu (sadece aşı merkezlerinde yapılacak aşı için geçerli)

Aşıyı yapacak doktorla konuşmak ve olası riskleri tartabilmek için, çocuğunuzun hastalık hikayesi (örneğin alerji, havale geçirme gibi) hakkında öncesinde kafa yorun. Ayrıca aşı sonrası çocuğun bir süre gözlem altında tutulacağını gözeterek (yaklaşık 15 dakika, kimi alt hastalıklarda daha uzun bir sürebilir) biraz zaman ayırmanız gerektiğini aklınızda bulundurun.

Bilmekte fayda var: Aşı maddesi, iki doz halinde üç ila altı haftalık mesafeyle, kol üst bölgesinde kas için şırınga edilir. Aşı maddesi, tam koruyucu etkisini ikinci doz aşıdan yaklaşık 14 gün sonra sağlar. Koronaya karşı koruyucu aşılama ücretsiz ve gönüllüdür.